Wat is kinderfilosofie
Of het nu gaat om vriendschap, eerlijkheid of geluk: kinderfilosofie opent de deur naar diepgaande gesprekken die kinderen helpen groeien als zelfbewuste en betrokken kinderen. In dit artikel nemen we je mee in de wereld van kinderfilosofie en onderzoeken we hoe het kan bijdragen aan de ontwikkeling van kinderen. Leer wat kinderfilosofie precies inhoudt, hoe het verschilt van reguliere lessen en ontdek hoe kinderen door vragen te stellen niet alleen hun denken ontwikkelen, maar ook leren om met nieuwsgierigheid en respect naar de wereld om hen heen te kijken.
Wat verstaan we onder kinderfilosofie
Kinderfilosofie gaat over de kunst van het denken waarbij je samen met kinderen spelenderwijs een interessante vraag onderzoekt zonder meteen op zoek te gaan naar het juiste antwoord. Kinderfilosofie helpt die natuurlijke verwondering levend te houden. Het nodigt kinderen uit om te twijfelen, te luisteren en te onderzoeken. Niet om gelijk te krijgen, maar om samen te ontdekken wat iets betekent.
Uit onderzoek blijkt dat een kind wel driehonderd vragen per dag kan stellen. Die mate van nieuwsgierigheid, dat niet-weten en toch willen begrijpen hoe de wereld in elkaar zit, is typisch een filosofische houding. Waar volwassenen vaak redeneren vanuit kennis en overtuiging, vertrekt het kind vanuit nieuwsgierigheid. Kinderen stellen vragen omdat ze écht willen begrijpen hoe de wereld werkt.
Kinderfilosofie in de praktijk
In de klas betekent kinderfilosofie: met elkaar praten over grote, filosofische vragen die gaan over dingen die kinderen zelf meemaken. Dat kan aan de hand van verhalen, prikkelende stellingen of filosofiespellen. Het doel? De nieuwsgierigheid aansteken!
Bijvoorbeeld:
- Kun je iemand aardig vinden en het toch oneens zijn?
- Wanneer luister je naar jezelf?
- Vinden de bomen de herfst fijn?
- Zijn wij anders dan dieren?
Dit zijn vragen die geen vast antwoord hebben, maar wel zorgen voor gesprek en denken. Het gaat om het proces van samen ontdekken, niet om het eindantwoord.
Verschillen met traditionele lessen
In de meeste lessen draait het vaak om kennis. Bijvoorbeeld: "Welke provincies heeft Nederland?" of "Hoeveel is 1+1?" Bij dit soort vragen is er maar één goed antwoord en dat is snel duidelijk. Bij kinderfilosofie ligt de focus niet op weten, maar op denken. Het gaat om vragen waar meerdere antwoorden mogelijk zijn en waar ruimte is om verschillende ideeën samen te verkennen.
De rol van de leerkracht verandert hier ook: de leerkracht is geen kenner die uitlegt, maar een gids die ruimte maakt voor vragen, het gesprek begeleidt en kinderen helpt dieper na te denken. Dit creëert een sfeer waarin kinderen zich vrij voelen om te denken, te spreken en met nieuwsgierigheid naar elkaar te luisteren.
De impact op denken en burgerschap
In plaats van te corrigeren, nodigt de leerkracht kinderen uit om even stil te staan bij hun eigen gedachten. Dit creëert een kleine gemeenschap van denkers: een klas waarin iedereen mag meedoen, waar vragen belangrijker zijn dan snelle antwoorden. Zo verandert de klas in een mini-democratie, waar luisteren, spreken en nadenken samenkomen. En kinderen ontdekken: nieuwsgierig luisteren is soms veel krachtiger dan meteen reageren.
Tijdens het filosoferen leren kinderen hoe ze met verschillen omgaan, hoe woorden invloed hebben en hoe ze samen betekenis kunnen vinden. Ze oefenen met eerst denken, en dan pas oordelen. Dit is een essentiële vaardigheid in een wereld vol meningen en prikkels.
Door je in te leven in een ander, echt te luisteren en ruimte te geven aan iemand die anders denkt, ontstaan gesprekken die verder gaan dan oppervlakkige meningen. Gesprekken die verbinden. Zo leer je jezelf uit te drukken zonder strijd en blijf je in contact met elkaar, zelfs als je het niet altijd eens bent.
Samen filosoferen leert kinderen dat het oké is om het oneens te zijn en dat je op een constructieve manier kunt ontdekken hoe je elkaar beter kunt begrijpen.
Veelgestelde vragen over kinderfilosofie
Wat is kinderfilosofie precies?
Kinderfilosofie gaat over samen nadenken over vragen zonder eenduidige antwoorden. Kinderen onderzoeken thema’s als vriendschap, eerlijkheid of geluk en leren hun gedachten onder woorden te brengen. Zo ontwikkelen ze kritisch, empathisch en creatief denkvermogen.
Vanaf welke leeftijd kun je met kinderfilosofie starten?
Vanaf het moment dat een kind kan praten en vragen stelt, kun je beginnen met filosoferen. Zelfs kleuters kunnen zich verwonderen over de wereld en betekenisvolle gesprekken voeren als je hen de ruimte geeft en op de juiste manier stimuleert.
Wat zijn voorbeelden van kinderfilosofische vragen?
- Waarom hebben mensen regels bedacht?
- Kan iets eerlijk zijn en toch oneerlijk voelen?
- Hoe weet je dat iets echt is?
- Heeft een dier gevoel?
- Is het erg om fouten te maken?
- Wanneer hoor je ergens bij?
Hoe verschilt kinderfilosofie van gewone lesmethodes?
In gewone lessen ligt de nadruk op kennis en vaardigheden. Bij kinderfilosofie draait het om denkvaardigheden: leren luisteren, redeneren, twijfelen en nuanceren. De leerkracht helpt kinderen om zelf te onderzoeken in plaats van antwoorden aan te reiken.
Is kinderfilosofie geschikt voor elke school?
Ja. Kinderfilosofie past binnen elk type onderwijs. Of je nu werkt binnen Dalton, Montessori, speciaal of regulier onderwijs: filosoferen is geschikt voor elke school.
Wil je ontdekken hoe jouw school met kinderfilosofie aan de slag kan?
Bekijk de Burgerschapskast van Kleine Grote Denkers een speelse manier om filosoferen onderdeel te maken van elke schooldag.
